Een jaar geleden plaatste ik op de website van misdaadjournalist Hendrik Jan Korterink een artikel over de bestsellerschrijfster Maria Mosterd. Op basis van haar gedrag in tv-interviews en de onwaarschijnlijke dingen die zij daarin vertelde - beide zeer atypisch voor prostitutieslachtoffers van welk misdrijf dan ook maar wel uiterst typerend voor een fantast – oordeelde ik dat we hier naar alle waarschijnlijkheid met een rasfantaste te maken hadden. Dit artikel inspireerde Korterink tot een journalistieke zoektocht die beschreven wordt in een boek dat officieel maandag a.s. in de winkels ligt. Peter R. de Vries pakte in navolging van Korterink het thema op en onderwerpt morgenavond in zijn programma de Mosterd-story aan de journalistieke controles die eigenlijk ruim twee jaar geleden bij publicatie van Maria’s boek hadden moeten plaatsvinden.
Na het zien van de tv-interviews had ik niet eens meer de behoefte haar boek “Echte mannen eten geen kaas” te gaan lezen; in nog meer onzin had ik geen trek. Wel leuk dat Korterink de moeite genomen heeft om aan te tonen dat de schrijfster het verhaal grotendeels uit haar duim heeft gezogen. De rol van SBS6 is overigens typerend voor de media: eerst maximaal profiteren van de mediahype rond Mosterd door haar bij Jensen het langdurigste interview te geven en morgen bij de Vries weer maximaal cashen nu na de ophemeling van de schrijfster haar ontmaskering lucratief is geworden. Het fenomeen loverboys – in wezen een betrekkelijk marginaal crimineel fenomeen – is door de media en massale overheidspropaganda voor scholieren dusdanig opgepompt dat een onwaarschijnlijk kletsverhaal als een realistische case ontvangen wordt, n.b. ook door verstandige mensen. De behoefte om in te haken en mee te liften op iets dat zo veelbesproken en dus zo lucratief kan zijn is zo onbedwingbaar dat niemand meer kritische vragen wil stellen: de hulpverleenster die het boek aan de uitgever geeft niet, de uitgever niet, mediamensen als Knevel en Van Nieuwkerk niet, en zo voort. Telkens wint exploitatiezucht het weer van het gezonde verstand en verantwoordelijkheidsgevoel.
Ook politiemensen die beroepshalve uiterst kritisch moeten zijn op wilde slachtofferverhalen hebben Maria Mosterd als een autoriteit behandeld, zelfs een preventieproject met haar opgezet. Alhoewel er met mij tientallen, zo niet honderden politiemensen moeten zijn geweest die na het zien van tv-interviews met dit jeugdzorgklantje wisten wat voor vlees ze met haar in de kuip hadden, lieten dezen niets van zich horen. Wat zou de reden geweest zijn dat ervaren politieambtenaren met kennis van de materie niet aan de bel getrokken en de samenleving niet wijzer gemaakt hebben? Is het thema loverboys en mensenhandel in het algemeen zo beladen dat geen politieman of –vrouw dit maar ook op de mildste manier durft te relativeren? Misschien de angst voor de hele kleine kans dat het toch allemaal waar zou zijn? Of houdt de politie soms ook van meedeinen op de baren van massale opwinding? Niet hulpverleners maar politiemensen zijn m.i. in dezen de aangewezen personen (want deskundiger) te waarschuwen als daarvoor aanleiding is maar ook degenen die verplicht zijn als de samenleving doorslaat in het beleven van criminaliteit, ervoor te zorgen dat het gevoel voor proporties terugkeert.
Jammer dat we de verstandige politiemensen niet gehoord hebben. Nu kon een kletsmajoor met het dramatiseren van andermans leed in een niemendalletje meer dan 6 ton binnenharken en op scholen uitgenodigd worden om als mensenhandeldeskundige complete volksstammen zogenaamd voor te lichten en leven bijgevolg vele ouders met een totaal verkeerde inschatting van bepaalde gevaren voor hun dochter tijdens het opgroeien. De mosterdaffaire moest eigenlijk ook wel in Nederland plaatsvinden; het enige land ter wereld waar massaal voor loverboys gewaarschuwd wordt. Overdosering in misdaadpreventie helpt dus niet en heeft vele ongewenste neveneffecten: afgezien van het bang en neurotisch worden van een samenleving is dat de overschatting van criminele fenomenen en de bijbehorende opwinding zo groot kan worden dat politiemensen het niet meer aandurven het geheel in perspectief te plaatsen. Ik hoop dat bij een volgende gelegenheid de koudwatervrees hen niet parten speelt.
Foute vriendjes kiezen en door hun gekozen worden is overigens iets wat bijna geheel in een labiele persoonlijkheid is voorgeprogrammeerd. Daar helpt echt geen voorlichten tegen.