Amsterdam.
Door onze redacteur Frederiek Weeda | pagina 6 - 7
Michael Koomen werd doodgeschoten door een agent, op de avond dat zijn voetbalteam kampioen werd
Ze waren in maart met zijn vieren een weekend naar Nice geweest om hun veertigjarig huwelijk te vieren. Tineke en Jan Koomen (allebei 61), en hun zoons Michael (31) en Nick (28). Een hecht gezin uit Amsterdam-Buitenveldert. Michael was al acht jaar het huis uit, sinds negen maanden had hij twee poezen. Hij at elke week bij zijn ouders.
Vandaag zou Michael 32 zijn geworden. Maar hij werd op zaterdag 14 mei doodgeschoten door een politieagent op de Amsterdamse Spiegelgracht, toen hij met zijn voetbalelftal vierde dat ze kampioen waren geworden.
Jan en Tineke zitten op de bank in hun flat vlakbij de Zuidas. Michaels portret staat naast de televisie. Een van zijn poezen ligt op de vensterbank. Ze willen graag hun verhaal vertellen. Want daags na het incident suggereerden bijna alle media dat hun zoons en vriendengroep schuld hadden aan de schietpartij. Dat ze al de hele middag agressief overkwamen, nadat ze in Haarlem kampioen waren geworden. Dat ze dronken waren en dat sommigen cocaïne hadden gebruikt, toen ze in een gehuurde rondvaartboot van Ouderkerk aan de Amstel naar Amsterdam voeren. Hun voor- en achternamen werden gepubliceerd, Facebook-pagina’s bekeken. „Alsof onze zoons de daders waren, niet de agent.”
Zeker is dat de politie een wikkel cocaïne in de zak van een van de jongens vond. Voor de goede orde: de politie heeft Nicks bloed getest – hij had geen cocaïne gebruikt. Michael ook niet, zegt Nick. Wel hadden ze bier gedronken.
Opmerkelijk aan deze zaak is dit: het gebeurde op een plek waar toevallig twee bewakingscamera’s van een diamantair hangen, die het hele incident hebben vastgelegd. Het Openbaar Ministerie, advocaten en rechters hebben de beelden gezien, en deze krant ook.
De beelden lijken het verhaal van de agent op enkele punten te weerleggen. De agent legde een verklaring af voordat hij wist dat er beelden waren. Hij beschrijft hoe hij werd belaagd door een agressieve groep mannen, nadat hij Nick en een vriend in zijn eentje had aangehouden. En hoe hij vier keer schoot; een waarschuwingsschot en toen drie gerichte schoten, zegt hij. Aan de verklaring van een agent hecht de rechter, volgens de wet, meer waarde dan aan die van een burger. Maar zoals de advocaat-generaal (de vertegenwoordiger van het OM bij het gerechtshof) tijdens een zitting zei nadat hij de beelden had bekeken: „De agent heeft het geweld groter en ernstiger gemaakt dan het is, ook het geweld van de heer Koomen.” Hij zei dat de beelden „het belangrijkste bewijsmateriaal in deze zaak zijn, niet de verklaring van de agent”. Het tweede schot volgt bijvoorbeeld pal op het eerste ‘waarschuwingsschot’.
Michael, zo blijkt uit álle getuigenissen en de beelden, probeerde de ruzie tussen de agent en D. (één van Michaels voetbalvrienden) te sussen.
Woede over de politieagent houdt hen op de been, vertellen Jan en Tineke. Ze hebben vandaag, met hun advocaat Jeroen Soeteman, aangifte gedaan tegen de agent. De rijksrecherche onderzoekt nog wat er in die drie minuten op die fatale zaterdagavond is gebeurd, maar de agent geldt niet als verdachte. Dat zou wel moeten, vindt de familie Koomen – daarom doen ze aangifte van moord op Michael, poging tot moord op Nick en van het doen van een valse aangifte tegen Nick. Nick heeft vier kogelgaten in zijn been. Nick en een vriend die door de agent in zijn buik werd geschoten, gelden wél als verdachte. Het Openbaar Ministerie vervolgt hen wegens poging tot doodslag op de agent. Maar de rechtbank en het hof hebben bij verzoeken tot verlenging van het voorarrest, op basis van de beelden al geoordeeld dat voor die verdenking geen grond is, alleen van openlijke geweldpleging. Eind augustus moet Nick daarvoor voor de rechter verschijnen.
Nick lag zeven dagen in het ziekenhuis, zat een week in de Bijlmerbajes en miste zo de afscheidsdienst voor zijn broer. Hij slaapt nu weer elke nacht bij zijn ouders. Hij heeft, zegt hij, een trauma. De gebeurtenissen op de Spiegelgracht flitsen telkens door zijn hoofd. Hij weet alles tot het moment dat ze de agent tegenkwamen, zegt hij. En vanaf het moment dat hij zelf naar het ziekenhuis werd afgevoerd. Daartussen zijn er slechts flarden van het verhaal. Het sterkst staat hem voor de geest dat hij bloed uit het gezicht van zijn broer veegt die levenloos op straat ligt.
Michael en Nick waren behalve broers ook beste vrienden. Ze gingen samen op vakantie naar Rio de Janeiro, begin dit jaar nog. Ze voetbalden elke zaterdag samen, met een vaste vriendengroep. Het fanatieke vierde elftal van amateurclub RKAVIC. Ze hadden allebei een seizoenskaart voor Ajax. Al weken spraken ze over de grote droom: dat zij op zaterdag 14 mei kampioen zouden worden en Ajax een dag later landskampioen.
Jan en Tineke spreken kalm, ze lachen soms zelfs om wrange details in het verhaal. Dat een arts de politieagent onderzocht na de schietpartij, bijvoorbeeld, en slechts één schram op zijn been waarnam. Die artsenverklaring zit ook in het het dossier.
Het verdriet is er nog niet eens echt, zegt Jan. Ze kunnen niet bevatten dat hun oudste zoon dood is. Jan en Tineke hebben hun zoons normen en waarden bijgebracht, zegt Jan. Dat wil hij gezegd hebben. Zelf is hij manager van een administratieve afdeling op Schiphol, hij werkt er al veertig jaar. Zijn vrouw is receptioniste bij een advocatenkantoor. Beiden hebben van hun werkgever te horen gekregen: neem alle tijd om dit te verwerken.
Michael was een vrolijke jongen die voor iedereen klaarstond. Zevenhonderd mensen waren er op zijn begrafenis. „Dat toont toch hoe geliefd en sociaal hij was?” Nooit agressief, nooit betrokken bij vechtpartijen. Nick: „We gingen elk weekeinde stappen met een groep jongens. We waren bekend bij cafés op het Leidseplein. We mochten overal naar binnen omdat er nooit ruzie was met ons.”
Wat Jan en Tineke ook zo’n pijn doet: Michael had een gouden toekomst. Hij was intelligent. Doorliep het gymnasium en rondde binnen vier jaar een studie rechten af en daarna een specialisatie notariaat. Liep stage bij grote advocatenkantoren en werd twee jaar geleden gevraagd voor een baan bij SNS Bank. Hij zou zijn ouders nog eens rondleiden op het grote vastgoedproject waar hij aan werkte. Dat heeft zijn baas onlangs gedaan, postuum.
Wat de bewakingscamera’s hebben opgenomen
Het schietincident waarbij Michael Koomen door een politiekogel om het leven kwam, is vastgelegd door twee bewakingscamera’s van een diamantair. De camera’s hangen aan de gevel. Het incident duurde 2,5 minuten.
Het is bijna 22.15 uur. Nick en een vriend lopen samen over straat. Een wit busje stopt voor hun neus, een agent stapt uit en loopt om. Hij spreekt ze aan, ze lopen mee naar het busje. Hij duwt ze ertegenaan en boeit ze aan elkaar vast. De rechterarm van de één aan de linkerarm van de ander.
Dan komt een jongen van de vriendengroep aanlopen, Rafael. Hij vraagt iets. Er komt nog een jongen aanlopen. Dat is D., die door het OM wordt aangemerkt als verdachte. De agent vraagt via de portofoon op zijn schouder om assistentie.
Dan komt Michael aanlopen. Er staan nu drie jongens tegenover de agent. Achter hem staan Nick en de vriend, geboeid. Opeens geeft de agent D. een stoot in het gezicht waardoor D. achterover struikelt. D. rent vervolgens op de agent af en slaat hem met de kampioensschaal. De agent gooit Nick en de vriend op de vloer van de bus. Hij pakt zijn wapenstok die in het busje ligt. Tegelijk sleurt Rafael D. weg bij de bus, tot wel een paar meter verderop.
Rafael keert terug, D. ook. D. geeft een trap tegen het bovenbeen van de agent en schopt opnieuw. De agent begint met zijn wapenstok te slaan. Rafael en Michael proberen de gemoederen te kalmeren. Nick staat op en trekt met zijn rechterarm de agent om zijn nek en legt hem in één beweging bovenop de andere arrestant in de bus. De agent geeft zijn wapenstok over van een hand naar de andere.
Opeens valt Michael pal achterover en blijft liggen met zijn armen wijd. Niemand valt het op. Dat was het eerste schot. De tweede kogel, pal daarna, zie je afketsen op de grond.
D. is nog steeds aan het schoppen tegen de agent. De agent schiet weer (door het been van Nick). Een van de vrienden zit nu op de grond bij het hoofd van Michael.
D. zwalkt opeens weg van de bus. Hij is in zijn buik geschoten. Hij valt op de grond. Dan komt de eerste politieauto aanrijden. Vanaf het moment dat de agent assistentie inroept tot het laatste schot verstrijken 1 minuut en 50 seconden.
====
Volledige versie van dit artikel in de NRC.